PAUL KAGAME, ISHYANO RYAGWIRIRIYE URWANDA

Navukiye i Kigali mu Rwanda. Maze kumenya ubwenge ndetse nkatangira ishuri; amagambo hutu, tutsi, twa, nayumvaga mu ishuri rimwe na rimwe. Mu bihe by’ amabarura asanzwe, ay’amadini, umubare w’abagize umuryango, n’ibindi. Kuvuga amoko y’abatuye igihugu mu mabarura, sintekereza ko byari bibi cyagwa ngo bibe umwihariko w’Urwanda kuko ari ko bimeze kandi byamye hafi mu bihugu byose ku isi. Urugero rwa hafi ni nk’urwa Tanzania; Aho usanga aho ugiye gutanga umwirondoro wawe ugomba gushyiraho n’ubwoko bwawe ubu bwoko bukaba bwanditse mu byangombwa byabo byose kandi ntawe usanga ahezwa kubera uwo ari we mu buryo ubwo ari bwo bwose.

Uretse ibisigisigi by’amateka y’amoko yari yararanzwe mu Rwanda mu myaka ya za 60 na mbere yaho, nta muntu n’umwe wumvaga afite ipfunwe cyangwa ikosa ryo kuba uwo mu bwoko ubu cyangwa buriya. Muri ibyo bihe nibwo amoko yose yashyingiranye, aranywana, arasabana, aragendererana, ndetse abyarana mu batisimu, kuruta ikindi gihe icyo ari cyo cyose cy’amateka y’Urwanda. Hariho ishyaka rimwe rya MRND ryayoboraga igihugu, ryasobanurwaga nk’umuryango mpinduramatwara nyarwanda uharanira amajyambere.

N’ubwo ntawe unyura bose kimwe n’uko nta murozi wabuze umukarabya, uyu muryango wa MRND ntacyo utari warakoze mu rwego rwo kubanisha abanyarwanda no kubateza imbere utavanguye nta muturage wari mu Rwanda wicishijwe inzara, ngo anyagwe, abuzwe amahwemo cyangwa ngo yicwe azira ibyo yagokeye.  Kubuza inka gushoka, kurandura imyaka, gusenyera rubanda, gufunga inzirakarengane, gucura inkumbi, ubwambuzi bw’ingufu, ubuhotozi n’andi mabi yose, byari kirazira mu muco Nyarwanda.

ITURUFU YORETSE U RWANDA

Ikibazo Urwanda rwari rufite cyari gikeneye igisubizo gitomoye, ni icy’impunzi z’abatutsi zari zimaze imyaka igera kuri 30 hanze y’igihugu. Bitewe n’inkomoko y’iki kibazo, igihe cyari kimaze, n’ikibazo cy’ubutaka muri rusange, ntibyari byoroshye kuri Habyarimana wayoboraga icyo gihe gufata icyemezo gikomeye cy’ikibazo kitamukomokagaho. Aha twakwibutsa ko Habyarimana yayoboye Urwanda iki kibazo kimaze imyaka igera kuri 14. Nyuma y’uko amasambu menshi yari afitwe n’abatutsi yigarurirwa n’abahutu, byashoboraga kumubera ihurizo kumenya umubare w’impunzi n’imitungo yazo n’aho yagombaga gukura ubutaka bwo kuzituzamo hatabaye intambara. Icyo Habyarimana yahoraga arangamiye ni amahoro, niyo mpamvu yatekerezaga ko abari hanze bakeneye kumenya ikibazo cy’ubutaka cyariho mbere yo kubatuza mu buryo bwuzuye kandi bungana n’ubw’undi wese wari mu gihugu. Kuvuga ko Urwanda ari ruto, Habyarimana ntiyibeshyaga kandi ntibyari ikosa mu by’ukuri, ntiyabivuze mu rwego rwo gukumira abatutsi.

Ntekereza ko niyo baza kuba abahutu bangana kuriya bari hanze; mu bihugu birenga 4 bafite n’uko babayeho rimwe na rimwe bamaze no kugira ubutaka n’amatungo birenze ibyo basize, bari kubanza kwibutswa ko ari ruto. Mu by’ukuri ijambo Habyarimana yakoresheje arugereranya n’ikirahuri cyuzuye utabona aho ushyira andi mazi, niryo ryakiriwe nabi rifasha abashakaga koreka Urwanda. Byagenze bite?

HATEGURWA IGITERO KU RWANDA

Ahagana mu wa 1988, umubano hagati ya Amerika na perezida Mobutu wa zaire wari waramaze kuzamo agatotsi bitewe no kutumvikana ku minyunyurize y’icyo gihugu. Ni muri icyo gihe kandi, inganda za Amerika zari zimaze gutahura ko hakenewe kolta nyinshyi yo guhindura ubuzima bw’itumanaho ry’ikinyejana cyari kigiye gukurikira. Uretse andi mabuye y’agaciro menshi kongo (ari yo zaire y’icyo gihe) ikizeho, twakwibutsa ko iki guhugu ari cyo gifite 80% ya kolta y’isi yose, yari igiye guhindura ubuzima bw’ikinyejana cya 21. Twibutse kandi ko ibikoresho by’itumanaho hafi ya byose tubona ubu bikomoka kuri iryo buye. Kuri Amerika, rero intambara yo gukuraho Mobutu, niyo nzira yonyine yashoboraga kugera ku birombe. Intambara, ese intambara yo gukuraho Mobutu yari kurwanwa nande kandi gute?

Ukurikije ubushobozi bwa gisirikare, Mobutu yari yarahawe na Amerika, ndetse n’imiterere y’igihugu n’abaturage, byari ibidashoboka gutangiza inyeshyamba; aho wari guturuka hose mu gihugu, ngo ugere ku ngoro ya Mobutu i Kinshasa. Byari kuba ari nko gucisha ingamiya mu jisho ry’urushinge. Hari hakenewe igihugu kiba ibirindiro byo guteguriramo intambara simusiga yagombaga guhindura ubutegetsi bw’igihugu cya kabiri muri Afrika ku bunini. Mu bategetsi bose b’ibihugu bibangikanye na kongo nta n’umwe washoboraga kwemera ubwo bufatanye. Niyo mpamvu byagombaga kuba ngombwa ko Amerika ifata kimwe muri ibyo bihugu ku ngufu ikakigira ibirindiro. Muri ibi bihugu byose Urwanda nirwo rwari rufite ikibazo cyatanga impamvu y’intambara. Gucyura impunzi z’abatutsi.

Iturufu y’intambara imaze kuboneka, hagombaga no kuboneka abazayirwana. Abagombaga kuyirwana rero si abanyamerika, ahubwo ni abatutsi bari banyotewe no gusubira mu gihugu cyabo ari zo nzozi bamaranye igihe, bagombaga kubeshywa ko noneho bibutswe nyuma y’imyaka 30 bari bamaze ntawe ubitayeho. Kuri Amerika, iyi ntambara yari ikeneye abayobozi 2 bagomaga gukora akazi gahabanye kandi mu ibanga rikomeye. Abo nta bandi ni Fred Rwigema, na Paul Kagame. Kuri Amerika, Rwigema yagombaga gukoranya abasore gusa no kubambutsa umupaka, mu gihe Kagame we yagombaga kujya guhabwa amabwiriza nyakuri y’intambara muri Amerika. Bitewe n’uko intego nyakuri y’intambara itari ugucyura abanyarwanda, byari ngombwa ko ababitekereza gutyo bose bicwa, uhereye kuri Rwigema utari azi na gato ikigamijwe.

Paul kagame wari yagiye muri Amerika, yasobanuriwe ko ari ngombwa kubanza gucamo abantu ibice hashingiwe ku turere, Atari amoko. Ibi bikaba byari mu rwego rwo kureshya abahutu benshi bari mu butegetsi ngo bafashe kwihutisha gufata igihugu. Amerika isezeranya kagame kumuha ubutegetsi no kumurinda mu gihe cyose yagombaga kuba ashyira mu bikorwa umugambi wo kubageza muri kongo no kubafasha gusahura. Kuri kagame na Amerika, Urwanda rwagombaga gufatwa ku kiguzi icyo ari cyo cyose; icyari gikenewe ni ugusaza no gushumura inzuki (abahutu) zene umuzinga mu bantu (abatutsi) zikabarya ubundi umuvumvu (kagame) akihakurira nta nkomyi. 

IGITERO KU RWANDA N’IBYAGIKURIKIYE

Tariki ya 1 ukwakira 1990 Fred Rwigema yambukana n’abasore benshi bumvaga ko batashye mu rwababyaye, bukeye bwaho tariki 2 Amerika yohereza igitero kiramwica kugira ngo abise Kagame akomeze akazi ke. Kagame akiva muri amerika yihutiye kubaza niba koko Rwigema yaramaze kumubisa kugira ngo abone uko ajya gushyira mu bikorwa imigambi ya ba Sebuja. Bidatinze, kagame agera ku rugamba yica abayobozi bose bibwiraga ko urugamba ari urwo kubohora abanyarwanda; arangije ashyiraho amahame akakaye y’iterabwoba ahabanye cyane n’icyo buri wese yaharaniraga. Uwagiraga icyo abaza wese yakubitwaga ifuni, bityo bake basigaye bemera guhebera urwaje. Mu mpera ya za 90, no mu ntangiriro ya 91, kagame yatakarije abasirikare benshi mu Mutara bitewe ahanini no gucika intege no kutabona icyo barwanira.

Byabaye ngombwa ko yimurira ingabo mu rugano kugira ngo ategure andi mayeri mashya y’intambara. Bitewe no gutakaza abasirikare benshi, no kuba nta handi yashoboraga gukura ingabo zitazi icyo zirwanira, byabaye ngombwa ko kagame akaza umurego kwica abasivili b’abahutu muri ako karere by’umwihariko i Byumba; kugirango leta yabitirirwaga nayo yihinduke abatutsi bari mu gihugu maze kagame abone abamurwanirira. Ibi koko niko byagenze kuko kagame amaze kurimbura ibihumbi bitabarika by’abahutu za byumba abasigaye bagakwira imishwaro bahungira mu nkengero za Kigali i Nyacyonga, leta y’abahutu nayo yatangiye gutoteza banshi mu batutsi bari mu gihugu, barafungwa, baratotezwa ndetse bamwe baranicwa bashinjwa kuba ibyitso by’inkotanyi.

pastedGraphic.png

Abahutu bakuwe mu byabo mu nkambi ya Nyacyonga

Ibi rero nk’uko kagame yabyifuzaga, byatumye urubyiruko rwinshi rw’abatutsi bari mu gihugu bahitamo kwinjira ishyamba bagasanga Kagame. Mu ishyamba, ntibyari byoroshye kuri aba basore n’inkumi; benshi babaga bataye amashuri akenshi bifuza no kumenya icyo barwanirira kuko akenshi igisubizo cyabaga ifuni. Umwaka wa 1991 kuri kagame wabaye uwo kwisuganya no gutegura andi mayeri mashya yo kurwanira mu gihugu hagati. Ni muri icyo gihe kandi, amerika nayo yamushakiraga ubundi buryo bwo kuzengereza leta yariho. Hizwe uburyo inkotanyi zakwinjizwa mu mujyi rwagati akaba ari ho zikomereza intambara ibi bigakorwa binyuriye ku kaduruvayo k’amashyaka menshi mu rwego rwo kuyobya uburari.

AMASHYAKA MENSHI, INTWARO RUTURA YA AMERIKA NA KAGAME MU GUFATA URWANDA

Taliki ya 10 Kamena 1991 nibwo Amerika yasabye ubufaransa gushyira igitutu Kuri Habyarimana ngo yemere amashyaka menshi. Habyarimana nta yandi mahitamo yari afite yemera ko habaho amashyaka agera kuri 15 amurwanya; ku isonga hakaba MDR, PSD na PL. nta kindi cyakurikiye uretse gutangira guteza akaduruvayo mu gihugu hose imihanda irafungwa urugomo ruratangira ndetse batangira gusaba Habyarimana ibidashoboka. Ubutegetsi bwa Habyarimana butangira gucika intege. butandukana n’ishyaka, ndetse mu rwego rwo guhosha akaduruvayo arekura abantu bose bari bafunzwe kubera guhungabanya umutekano, n’ibindi. Muri icyo gihe ibikorwa byo guhungabanya umutekano byarakomeje ndetse kagame akajya abyoherezamo ingabo kugira ngo bifate indi ntera.

IVUKA RY’IMPUZAMUGAMBI, INTERAHAMWE, INKUBA, NDETSE N’ABAKOMBOZI

 Muri icyo gihe benshi mu bahutu babonaga ko ingoma yabo isumbirijwe bityo muri Werurwe 1992 abataripfana bashinga ishyaka ryiswe Coalition pour la défense de la République (CDR), bisobanuye IHURIRO RIGAMIJE KURINDA IGIHUGU. Kubera umutekano wari ukomeje kuba mubi, abahutu benshi bicwa hirya no hino mu gihugu, iri shyaka ryavuyemo urubyiruko rw’intagondwa z’impuzamgambi zabaga ziteguye guhangana n’ibitero ibyo ari byo byose by’abatavuga rumwe n’ubutegetsi. Ntibyatinze, ishyaka rya MRND ryari ku butegetsi naryo ribyara urundi rubyiruko rw’intagondwa rw’interahamwe. Maze zigafatanya n’impuzamugambi. Bucyeye nanone, amashyaka arwanya ubutegetsi nayo ashyiraho urubyiruko rw’intagondwa. Inkuba, ku ruhande rwa MDR n’ Abakombozi ku ruhande rwa PSD.FPR ya  kagame na PL yari yiganjemo abatutsi bari mu gihugu biyorosaga aya mashyaka yombi MDR na PSD yari yiganjemo abahutu; mu bikorwa byo kwica abantu no guhungabanya umutekano.

AMASEZERANO YA ARUSHA, UMUTEGO WA NYUMA KURI HABYARIMANA

 Muri Mata 1992, aya mashyaka ya MDR, PSD na PL, yahatiye Habyarimana kubonana n’inkotanyi za kagame ariko abanza kuzitsembera, kugeza ubwo Amerika ubwayo imushyiriyeho igitutu. Bityo muri Nyakanga na Kanama 1992, Habyarimana yemera gusinya amasezerano ya mbere ya Arusha. Aya masezerano yose y’amananiza yabaga yateguwe na Amerika nk’umutego kuri Habyarimana kugira ngo nayanga haboneke urwitwazo kuri Kagame rwo kwicuma yegera Kigali. Habaye amasezerano menshi ya nyirarureshwa kugeza ku yabaye muri mutarama 1993 aho Habyarimana bamubujije amahwemo bakamusinyisha gutanga imyanya yose yasaga nk’aho ariyo ikomeye mu butegetsi. Icyo gikorwa cyateje imyigaragabyo ikomeye cyane ndetse yanaguyemo bamwe mu bataravugaga rumwe n’ubutegetsi muri za bugesera nahandi. Icyo gihe abahutu benshi babonaga ko igihugu gifashwe ku ngufu nta kabuza.  

Icyo gihe kagame yahise yubura imirwano yica abaturage barenga ibihumbi 40, bituma amashyaka yose yari amushyigikiye abona ko Kagame atifuza amahoro bityo, acikamo ibice bigaruka ku ruhande rwa Habyarimana ari byo byiswe POWER. Bamwe mu bo kagame yari yahaye inshingano arabica, nka Emmanuel Gapyisi ku ya 18 gicurasi 1993, ndetse n’abandi benshi. Ntibyatinze, ingufu z’amashyaka zimaze kumushiraho, kagame abona ko bitagishobotse gufata igihugu akiri kure y’umugi. Niko gusaba Amerika ko yamufasha bwa nyuma akarangiza umugambi wayo mubisha. 

AMERIKA YIRUKANA ABAFARANSA IGAHA IKAZE KAGAME MU NGORO Y’INTEKO ISHINGA AMATEGEKO.

Kagame amaze gutegura abasirikare neza, arya urwara Amerika, nayo itegeka abafaransa kuyibisikira. Muri Kanama 1993, Arusha muri Tanzania, Amerika itegeka Habyarimana gucumbikira ingabo z’inkotanyi i Kigali mu nzu yinteko ishingamategeko ndetse ihita isaba n’ingabo z’abafaransa kuyibisa ikazana izayo zo gufasha kagame gufata igihugu. Mu Gushyingo 1993 abafaransa bakuramo akabo karenge, naho kagame we agaragiwe na Amerika ishami ryayo rya MINUAR yinjiza ingabo 600 za mbere muri CND. Mu Kuboza 1993.

Ku Rwanda, ishyano ryari riguye kuko Kigali yari igwiririwe na satani afite ubugome bwinshi. Iyo kagame aramuka yubahirije amasezerano yo muri Kanama 1993, intambara yari kuba irangiye kuko hari gukurikiraho isaranganya ry’ubutegetsi, ivangwa ry’ingabo z’impande zombi zari zishyamiranye, ndetse n’itahuka ry’impunzi zose zari hanze. Mu Kuboza 1993, ubwo abasirikare 600 b’inkotanyi binjiraga mui CND, abaturage benshi barabishimiye bibwira ko intambara irangiye baje gufatanya n’abavandimwe babo kubaka igihugu. Ibi byari inzozi kuko kagame we yari anyotewe n’ubutegetsi kandi bwose, ibi rero bikaba bitari gushoboka mu nzira y’amahoro kuko yari azi neza ko mu bisabwa kuba umukuru w’igihugu nta na kimwe yujuje. Ikindi kandi twibuke ko intego nyamukuru y’intambara yari yaratangiye mu wa 1990 yari ugufata Urwanda rukaba ibirindiro byo gutera Kongo.

Iyo rero intambara irangira kagame wahawe inshingano zo gutera Kongo atabaye Presida cyangwa ufata ibyemezo by’igihugu, inzozi za amerika zo kubona kongo zari kuba ziyoyotse kuko nta wundi muyobozi wari kujya ku butegetsi, ngo yemere gukoresha ingabo z’igihugu gutera kongo mu nyungu z’ikindi gihugu. Ibi Amerika yarabibonaga, kandi na Kagame yari azi neza ko arebye nabi yabura byose nk’ingata imennye. Mu gihe abanyarwanda biteguraga amahoro arambye, kagame na Amerika bari bari gutegura ikintu isi yose yagombaga kuzahora yibuka iteka ryose. “GUTSEMBA ABANYARWANDA” ibi birababaje kandi biteye agahinda, kubona igihugu cyitwa ko gihagarariye amahoro y’isi ari cyo gikoresha abicanyi kabuhariwe mu kurimbura miliyoni z’abantu, ku nyungu zacyo bwite. Byaganze gute?

1994 UMWAKA WO GUFATA URWANDA BINYURIYE KU MIVU Y’AMARASO

Nk’uko twabivuze harugu, intambara yonyine niyo yari inzira igeza Kagame ku butegetsi ndetse igaha Amerika igihugu cya Kongo. Ese iyo ntambara yagombaga kuba iteye ite, kandi se ninde wagombaga kuyirwana. Uko byari bimeze, ntibyari koroha ko Kagame afata igihugu binyuriye ku ntambara ya gisirikare ku mubare w’abasirikare, 600 n’abandi bakomezaga kugenda biyongera. Byari ngombwa kuri kagame kuyobya uburari no gukora ikintu gikomeye igisirikare cya Habyarimana cyari guhugiraho mu gihe we yari kuba yigarurira imisozi. Yari azi neza ko naramuka akongeje umuriro hagati y’abahutu n’abatutsi b’abasivili, byanga bikunze igisirikare cya Habyarimana kizabihugiramo mu guhosha cyangwa gushyigikira maze we n’abasirikare bagakomeza kwifatira imisozi ya za Rebero, Kigali, Jali, n’iyindi nta nkomyi. N’ubwo ijambo Interahamwe rishobora kuba ritaraturutse kuri kagame, zishobora kuba ari we zakoreye kurushaho. Kuko wakwibaza uburyo Kajuga Robert. Yari umukuru w’interahamwe ariko akaba yari mu bikorwa byo kwica benewabo b’abatutsi bakuzaho. Ikindi kandi kidashidikanywaho, ni uko kagame yari yarohereje interahamwe ze mu gutiza umurindi intagondwa z’abahutu mu kwica abatutsi. Kagame ntiyashakaga guhura n’urugamba urwo ari rwo rwose rwa gisirikare kandi niko byagenze kuko igisirikare cyariho cyisanze, kiri gusohoka mu gihugu kitarwanye.

 Iyi ntambara kandi iyo iza kuba iya gisirikare, amerika ntiyari kubona aho ihera ifatira Habyarimana Ambargo. Ikindi kandi niyo kagame atsinda intambara ya gisirikare, ntiyari kubona aho ayihuriza na kongo kuko wenda nta bihumbi by’abasivili byari kwambuka bijyayo icyo gihe byarashobokaga ko abasirikare batsinzwe aribo bahunga. Byabaye ngombwa rero ko amerika na kagame berekeza intambara mu baturage, bo bakifatira imisozi. 

Nk’uko bisazwe ku isi hose, intambara ya gisirikare, itangizwa n’abasirikare, hagatabara abasirikare. Iryo kosa rero kagame ntiyashoboraga kurikora ngo abasirikare bari muri CND basohoke barasa kuko bari kwakirwa na bagenzi babo. Ikindi kandi ntiyari kubura imirwano ku murindi kuko abasirikare ba Habyarimana bari gutabara bahereye kubari CND, icyari gisigaye, ni uko kagame na amerika bica abahutu kugira ngo abahutu nabo bice abatutsi maze intambara ihinduke iy’amoko. Kagame yari azi neza ko abasirikare batarasana bonyine ngo abaturage batangire batemane. Yari azi neza igisabwa, cyangwa icyakorwa abaturage ntibihangane.

Abasirikare b’inkotanyi bakigera muri CND batangiye ibikorwa byinshi by’iterabwoba byibasira abaturage bose muri rusange kugira ngo ntihagire uwongera gutekereza ku ntambara ya gisirikare ahubwo abantu batekereze ku mvururu zishingiye ku mashyaka n’amoko. Hatezwe ibisasu bihitana abantu muri za gare zihuriramo abantu benshi nka Nyabugogo, ibisasu bitegwa mu ishuri rya Remera rukoma bihitana abanyeshuri, binyuriye kuri Karenzi Karake, Kagame yica Gatabazi Felicien taliki ya 21 Gashyantare 1994, bucyeye bwaho ku ya 22 Gashyantare kagame yica Bucyana Martin umuyobozi wa CDR, n’abandi benshi. Iwacu ubwaho hatewe grenade ubugira kabiri muri Werurwe, na taliki 2 Mata 1994; habura iminsi 4 gusa ngo kagame ahekure igihugu. Kuva mu kwa mbere 1994 kugeza mu kwa 4 Kagame yari yakoze ibishoboka byose ngo ahugirize rubanda mu bikorwa by’iterabwoba mu gihe we yari kuba yitegura gufata igihugu. 

Lt. General Romeo Antonious Dallaire umunya Canada wari wahawe inshingano na Amerika yo gufasha inkotanyi kurinda zigera ku butegetsi, yakoresheje amakamyo ya MINUAR yari ayoboye mu gutunda abasirikare b’nkotanyi abavana ku Murindi. Twibutse ko inkotanyi zikigera muri CND, zavuze ko zitazakoresha inkwi n’amazi by’i Kigali, Bityo ayo makamyo agatunda abasirikare hitwajwe inkwi. Ikindi tutakwibagirwa, ni uko MINUAR yari ifite abasirikare bakomoka muri Ghana na Tunisia bavuga igifaransa n’icyongereza. Ibi rero ntabwo amerika yari yarabikoze nk’impanuka kuko yari izi ko iri cenga izarikoresha cyane. Amakamyo ya MINUAR yajyaga ku Murindi arimo imyenda n’amajerikani yagerayo inkotanyi zikambara iyo myenda ya MINUAR zikaza i Kigali ntacyo zikanga. Izakuriye I bugande iyo ziramuka zifashwe zashoboraga kududubiza icyongereza zikiyita abanye Ghana. Izaturutse Burundi n’ Urwanda zikiyita abanye Tunisia. 

 Ikindi kandi wakwibaza, ni impamvu izi ngabo za MINUAR zagombaga kumara imyaka 3 mu Rwanda. Nta muntu n’umwe wa leta wasakaga ayo mamodoka kuko bibwiraga ko ari inshingano za MINUAR kubahiriza Ibyari byashyizweho umukono. Buri mugoroba, uyu mu nya Canada Dallaire, yahuraga na Karake wari acumbitse ku kimihurura bakarushaho kunoza umugambi. Ibisasu 2 bya misile byo kurasa habyarimana byinjijwe muri CND, MINUAR itegura neza aho indege yagombaga kurasirwa; hasigara hategerejwe umunsi nyir’izina.

KAGAME YICA HABYARIMANA IGIHUGU GITEMBA IMIVU Y’AMARASO. 

Mbere ya taliki 6 Mata 1994 amerika yashutse Habyarimana kujya Dar- Es salam gushimangira ishyirwaho rya guverinoma shya nk’uko byari byemejwe mu masezerano ya Arusha. Nta gushidikanya, Amerika yari izi neza ko Habyarimana azagenda n’indege ye yasaga n’aho aharaye. Taliki ya 6 Mata amerika yari izi neza igihe inama iri burangirire n’igihe idege yagombaga kugerera i Kigali. Nta kwibeshya na guto kubayeho, ibisasu bya misile 2 byo mu bwoko bwa SATCP bijyanwa ahateganyijwe. Kuri iyo taliki ya 6 Mata 1994, i saa mbili z’umugoroba n’iminota 27 indege ya Habyarimana igeze mu kibaya cy’i Masaka iraswa n’inkotanyi, ibibatsi byuzura ikirere nyuma yabyo igihugu gitaha icuraburindi.

Muri 12 baguye mu ndege, 6 muri bo bari inkingi za mwamba kuri leta y’ubwiganze bw’abahutu yari imaze igihe isenywa uruhongohongo. Uretse n’ubwicanyi bwari bumaze iminsi bukorwa n’inkotanyi mu gihugu hose, kwica Habyarimana, Nsabimana Deogratias, Sagatwa Elie, Akingeneye Emmanuel, Juvenal Renzaho, na Maj. Thaddee Bagaragaza. Kuri  kagame, cyari igitego cy’umutwe, ku bahutu cyari icyunamo gikomeye naho ku batutsi bari mu gihugu kakaba akaga gakomeye kari kagiye kubageraho. Muri iryo joro, rubanda ntiyari yamenye ibyabaye, kugeza mu rukerera rwo ku ya 7 Mata 1994 ubwo radiyo y’igihugu yatangazaga iyo nkuru y’incamugongo. Yaba abahutu, cyangwa benshi mu batutsi bari mu gihugu, nta n’umwe wari witeze ikintu nk’icyo.

Byageze mu ma saa mbili za mugitondo abahutu benshi barubiye imihanda irafungwa binjira mu ngo z’abatutsi batangira kubica bakuzaho. Igisirikare cya Habyarimana gita umutwe kibura ayo kimira n’ayo gicira, bamwe bijandika mu bwicanyi abandi bahungisha imiryano yabo banarwana n’inkotanyi. Muri CND inkotanyi zirasohoka, zitangira gufata urugendo zigarurira imisozi itagira abantu mu gihe hafi y’aho zabaga ziri kunyura abatutsi babaga bari kwicwa. Inkotanyi zari ku Murindi nazo zatangiye kugenda zica abaturage zinigarurira imisozi ariko kagame nta bwiriza na rimwe yigeze atanga mu gisirikare ryo kurokora abarimo kwicwa cyane ko kenshi babaga bibasiwe n’abasivili. Ingero ni nyinshi ariko urwo twatanga ni nk’urw’ibyaberaga mu Ikaragiro rya Rubirizi hagati ya taliki 10 na 15 Mata. Interahamwe zicaga abatutsi mu gihe inkotanyi zambukaga igishanga cya Kajeki buri munsi zijya ku i Rebero zitayobewe ko ibyo biri kuba. Uretse no mu rubirizi kandi, hafi aho mu giporoso abatutsi naho bari bari gupfa. Biteye agahinda rero, ndetse ni ubushinyaguzi kuvuga ko kagame yarokoye abatutsi. Ahari abamubona bazamubaze aho yabarokoye.

Kagame yashakaga Urwanda, naho amerika yo igashaka ko arufata ikarugira ibirindiro byo gutera kongo. Nk’uko twakomeje kubivuga, kagame na Amerika nibo bateguye kandi bagashyira mu bikorwa Genocide nyarwanda kugira ngo igihe bene kanyarwanda bamarana. Bo bazabe bahugiye mu gufata ubutaka bwuzuye imivu y’amaraso. Ku ihame rya Divide and Rule ntiwakwigarurira abantu bakivuga rumwe. Niyo mpamvu ba nyir’iri hame ntako batagize ngo abahutu n’abatutsi bamarane bo bibonere igihugu. Leta yariho yasabye FPR guhagarika imirwano kugira ngo hatabarwe abatutsi bapfaga, iratsemba. Leta yandikira umuryango w’abibubye ngo wohereze ingabo zo guhagarika ubwicanyi uranga, ndetse FPR ubwayo mu ibaruwa yayo yo ku ya 12 Gicurasi 1994 yandikiye ONU; akanama kayo gashinzwe amahoro ku isi, yihanangirizaga uyu muryango kudahirahira yohereza ingabo zo gutabara. Ko izihari zihagije kandi izizaza ziyongera izarasana nazo.

 Niba abatutsi barishwe mu gihe cy’iminsi 100. Taliki ya 12 Gicurasi, 1994  ubwo Kagame yakumiraga ubutabazi ubwo ari bwo bwose, hari hashize iminsi 35 gusa, niba rero kagame ahakana genocide, azatekereze ku bantu bagombaga kurokorwa mu minsi 65 yari isigaye. Ikindi kandi ni uko niba MINUAR itarigeze igira umututsi irokora kandi yari ifite ubushobozi, ni uko mu mabwiriza yari yahawe na Amerika iryo ritagombaga kuzamo. Mu nkundura yo gufata ubutegetsi, kagame aca umutwe kiliziya gaturika, I Gakurazo ku ya 5 Kamena 1994 yica abashumba bayo ari bo. Mgr Joseph Ruzindana wa Byumba, Mgr Thaddée Nsengiyumva, wa Kabgayi, Mgr Vincent Nsengiyumva, wa Kigali, abunganizi babo ndetse n’indi mbaga y’abasivili bari aho. 

Kuba kagame na Amerika ari bo bateguye kandi bagashyira mu bikorwa genocide nyarwanda, bishimangirwa kandi n’ibyo tumaze iminsi tubonye kuva ikibazo cya M 23 ya kagame kivutse. Kagame akimara gushinga umutwe wa M23 ngo wibe Amerika muri Kongo, nibwo twese twabonye ashushubikanwa shishi itabona, maze nawe ku nshuro ya mbere, muri stade amahoro abashinja gutegura genocide nabo mu cyo bise Rwanda untold story bamushinja kuyikora; Ukuri kujya ahagaragara ari uko basubiranyemo.

KAGAME AFATA IGIHUGU

Muri nyakanga 1994, Urwanda rurafatwa, naho ibihumbi byinshi by’abahutu bihungira muri Kongo na tanzaniya. Kagame Abona ko hari ibikorwa byinshi by’ubwicanyi asigaje gukora atabonera umwanya ari perezida, bityo uwo mwanya aba awufashije Bizimungu; we yiha umwanya wa vice perezida utarongeye kubaho kuva yakwisubiza ubutegetsi. Nyuma yo gufata Urwanda ku bitambo by’abatutsi batabarika, kagame yagombaga kujijisha kugira ngo batamenya ko yari ararikiye ubutegetsi bagenzi be bakamwivuna, dore ko benshi batamwiyumvagamo. Ikindi kandi ni uko yari afite ibibazo byinshi agomba gusubiza ku basirikare benshi bagendaga babuzwa gutabara ababo babaga bari kwichwa. Igisubizo yakomezaga kubaha cyabaga ari uko gutabara bitashoboraga kubangikanywa n’intambara kandi iyo witegereje neza usanga nta n’iyabaga ihari yabuza gutabara. 

Bitewe n’uko ubutegetsi bwa kagame bwagombaga kubaka ku nzigo hagati y’abanyarwanda, kagame yakomeje gukora uko ashoboye kose ngo umuhutu abe kirazira ku mututsi, n’umututsi ku muhutu bibe uko. Kuva icyo gihe kagame yabwiye abatutsi ati niba abahutu barabishe, namwe ntimusige n’uwa kirazira. Mu gihugu hose abahutu batabashije guhungira mu bihugu bituranyi baricwa. Inzuuzi, n’imisozi byuzura imirambo y’abahutu. Taliki ya 22 Mata 1995, kagame yica abasivili b’abahutu barenga ibihumbi 60 i Kibeho, ndetse ubwicanyi nk’ubwo, bukomeza mu ntara zose z’Urwanda. Nta yindi mpozamarira kagame yifuzaga guha abatutsi bari barokotse amahano y’ubwicanyi Atari ukubagabiza inzirakarengane z’abahutu kugira ngo bamusingize ko yabahoreye.

1996 KAGAME AKOMEZA URUGENDO YEREKEZA MURI KONGO.

Taliki ya 6 n’iya 7 Kanama, 1996 kagame yari muri Amerika aho yahuye n’abayobozi bakuru b’icyo gihugu harimo n’uwari umunyamabanga mukuru muri minisiteri y’ingabo Mr William James Perry uyu akaba ari we wahawe amabwiriza na bill Clinton yo guha imbunda kagame zo gutera Kongo no gutsemba abahutu.  

pastedGraphic_1.png

William James Perry watanze intwaro zo kumara abahutu muri kongo 

Paul kagame yagarutse mu Rwanda, abifashijwemo na Museveni bategura udukingakumaso tw’abanyekongo. Taliki ya 18 ukwakira 1996 Bazana umusaza Laurent Kabila, Deogracias Bugera N’abandi benshi, bitirirwa intambara yari igiye kugwamo umubare w’abantu benshi utarigeze kubaho kuva isi iremwe. Intwaro zose za rutura zirategurwa, maze taliki ya 31 Ukwakira 1996, ingabo z’urwanda ziyobowe na Kabarebe zinjira muri Zaire-Goma zinyuze ku butaka izindi zikoresha amato y’intambara zinyura mu Kivu. Ibihumbi amagana by’ Impunzi z’abahutu baricwa. Inkotanyi zifunga umuhanda wavaga i Goma ujya i Bukavu ahitwa i Shasha zihatsinda impunzi nyinshi; Ku ya 13 Ugushingo 1996 inkotanyi zihafatira umuvandimwe wanjye ziramukubita arinda apfa. Abaturage ba kongo nabo baricwa kugeza ku munota wa nyuma ubwo kagame yatahaga i Kinshasa ku ya 17 Gicurasi 1997.

Impunzi nkeya zari zicitse ku icumu zinyanyagira mu mashyamba ya kongo no mu bihugu byegeranye, naho abandi bagarurwa kwicwa urusorongo mu Rwanda. Ku nshuro ya mbere mu mateka y’isi, taliki ya 25 ugushyingo 1997, Gen. kabarebe aba umukuru w’ingabo mu Rwanda na kongo. Laurent Kabila wari washyizwe ku butegetsi bisa n’aho akuwe mu bitotsi, asa na wa wundi utamenya ikimuhatse maze atangira gushaka kwirukana inkotanyi nazo zitangira kwiga ibye. 

GENOCIDE YAKOREWE ABAHUTU BO MU MAJYARUGURU MU WA 1997

 Kagame akimara gusenya inkambi no kurimbura impunzi zari mu karere ka Goma na Bukavu, yahise ategura indi genocide yagombaga kurimbura burundu abahutu bose mu Rwanda, by’umwihariko amajyaruguru y’uburengerazuba; mu ntara za Ruhengeri na Gisenyi. Impunzi zose zikomoka muri izi ntara zari zirokotse ubwicanyi bwa Goma, zagombaga kunyuzwa mu nkambi ya Nkamira. Abagifite agatege bose barajonjorwaga bagashyirwa mu makonteneri yari hafi y’irembo ry’inkambi ubundi nijoro bakavanwamo bajya gukubitwa ifuni. Ntibyari byoroshye na gato kuba warokoka ubwo bwicanyi kuko bwakorwaga n’abasirikare kandi mu buryo buteguye neza. 

UKO NJYE NA DATA TWAGEZE NDETSE TUKAVA MURI NKAMIRA

Muri Nyakanga 1997 ubwo njye na data ndetse n’izindi mpunzi nyinshi twageraga mu Rwanda, twembi n’irindi tsinda ry’abantu bake twari kumwe i Kigali, twabanje gushimutwa n’abasirikare b’inkotanyi, turokorwa n’umuzungu wari uciye aho bari batwicaje Inyuma ya hangari. Akimara gufata amafoto abo basirikare babaye nk’abikanze maze badusubiza ku ma bus ariko data we baramusigarana hashira icyumweru ntazi aho ari. Njye n’izindi mpunzi nyinshi twajyanywe mu nkambi yari i Runda ku ruyenzi, ahakorerwaga ubwicanyi bw’indengakamere buri munsi. Buri mugoroba iyo abazungu ba HCR batahaga, nibwo ama bus y’impunzi yinjiraga mu nkambi. Muri iryo joro Hatoranywaga abagomba kwicwa bakajyanwa mu mucyamo w’uwo musozi bagakubitwa ifuni twumva mu gitondo hakabarurwa abasigaye iyo wabaga ubaruwe wabaga urokotse kuko wabaga winjiye mu bitabo bya HCR.

Hashize icyumweru ntazi amakuru ya data, mpitamo kujya kwiyandikisha mu bagombaga kujyanwa mu makomini bavukamo. Ubwo nari maze kwiyandikisha dutegereje bus mu ma saa yine za mugitondo nibwo nabonye data ampingutseho. Bityo nawe nta kuzuyaza ahita yiyandikisha tuzinga ibyangushye twerekeza mu majyaruguru. Twavuye aho ku ruyenzi twerekeza mu majyaruguru aho kujyanwa ku ivuko twerekeza iya Nkamira. Twinjiye mu nkambi nimugoroba, maze mu ma saa sita z’ijoro dushimutwa turi 21 twinjizwa muri conteneri yari hafi y’irembo ry’inkambi batubwira ngo bagiye kuduha ibirangiti. Muri iyo konteneri harimo abandi bantu benshi ariko ntawabashaga kubona undi uretse amajwi gusa. Aho ngaho, ijambo ryagarukwagaho cyane ni “Mwiyeze kandi musenge aya nyuma” ndibuka ko data yambwiye ati: mwana wanjye wabaye intwari mu gihe cyose twagendanye, niba iherezo ryacu rigiye kuba iri ndagusaba gukomeza kuba intwari kugeza ku munota wa nyuma, Abavandimwe bawe uzababona mu ijuru.

Nyuma y’amasaha nk’abiri, tubona konteneri irafunguwe, n’amatoroshi menshi, umwe mu basirikare bari hanze aravuga ngo ba bandi binjiye mu kanya nibasohoke. Turasohoka twurizwa imodoka tujyanwa mu kigo cya gisirikare cya Bigogwe. Twese uko twari 21 dushyirwa mu kasho ubusanzwe kagenewe umuntu umwe. Hashize iminsi 6 nta muntu n’umwe ugera aho turi n’uwo tugerageje guhamagara mu kadirishya gato ko hejuru akenda kuduhitana. Ku bazi mu Bigwogwe mushobora kwiyumvisha imimerere twarimo tudafite icyo kwifubika, ntacyo kurya cyangwa kunywa. Hashize iminsi 6 tubona akasho karafunguwe, umusirikare umwe azana imvungure (insinzi) zidahiye zuzuye umunyu ngo niturye. Twasabye amazi yo kunywa batubwira ko ntayahari nabo bavomerwa n’ikamyo iyakura kuri Sebeya. Data abonye ko bashaka kutwicisha inyota ambuza kurya ibyo bigori.Uwo munsi njye na data batwimuriye mu kandi kasho ka twenyine maze hashize iminsi 2 ba bandi 19 barabasohora nijoro barabarasa. Jye na data twamaze ukwezi n’igice mu mimerere mibi cyane, ku bwa Nyagasani tuza kurekurwa taliki ya 28 Kanama 1997.

 Tugeze mu karere Data yavukagamo dusanga abaturage bari gukorerwa genocide n’ingabo za kagame aho zazindukaga, zikirirwa ndetse zikarara zibahiga; zikabica zidasize n’iyonka. Ibihumbi by’abasirikare byazindukaga mu rukerera bikagota abaturage bikabakusanyiriza mu mazu yabo asakaje ibyatsi bagatwika. Uwabashaga kubarusha intambwe baramurasaga abandi bafashwe bakabajombagura ibyuma. Muri ako karere nta kintu na kimwe gihumeka basigaga. Iyo genocide yari yariswe intambara y’abacengezi, yibasiye akarere k’amajyaruguru by’umwihariko komine za Nkuri, Mukingo, Kinigi, Nyamugari, Nyakinama, Kanama, karago, na Giciye. Si abasirikare bonyine kandi, kajugujugu ndetse n’imodoka za gisirikare nabyo byarasaga abaturage ku manywa y’ihangu. Mu rukerera rwo ku ya 23 ukwikira 1997, ibihumbi byinshi by’abasirikare ba kagame bagose akarere twarimo, baza barasa igihumeka cyose, wari umunsi w’injyanamuntu ntashobora kwibagirwa mu mateka. Abaturage bisanze mu rufaya rw’amasasu Data baramurasa agwa aho, naho njyewe Imana irandokora. Nyuma y’iminsi 3 gusa, taliki ya 26 ukwakira 1997; hashize umunsi umwe mpavuye, kagame yakoze icyo yise fouille general, iki gikorwa cyari kingamije kurimbura abahutu no gutera itabi akarere kose k’amajyaruguru. Kuri iyo taliki sogokuru bamwicishije ibyuma, nyogokuru baramurasa bica abavandimwe ba data 7 n’indi miryango myinshi irazima burundu.

KAGAME AKOMEZA KWICA NO GUSAHURA CONGO N’U RWANDA.

Mu gihe kagame yari akomeje ubwicanyi mu Rwanda, yari yizeye ko hakurya muri kongo naho; nyuma yo kwicaza Laurent kabila ku ntebe akamuragiza Kabarebe, azakomeza kwiba icyo gihugu uko yiboneye ntacyo yikanga. Ibi ntibyakomeje kumuhira ariko, kuko imbaga y’abanyekongo yakomeje gutera hejuru yamagana Mzehe Kabila kudakomeza kubicisha abavantara. Ni muri urwo rwego taliki ya 14 Nyakanga 1998 L. Kabila yasezereye Kabarebe ndetse mu byumweru 2 byakurikiye abanyekongo batari bagishoboye kwihanganira gukubitwa inkoni ku nda, bahambirije inkotanyi zose zajagataga muri kongo. Ibi kagame ntiyabyihanganira taliki ya 2 Kanama 1998, atangiza intambara. Iyi ntambara ariko ikaba itari iyo gufata kongo uko yakabaye ahubwo yasaga nk’aho ari iyo gufata ku ngufu ibirombe n’imitungo kabila yashakaga kubatesha. Iyi ntambara ya kagame yaranzwe n’ubwicanyi ndengakamere ku baturage ba kongo aho abagera kuri miliyoni 4.5 bahasize ubuzima. Si kagame gusa washakaka gusahura kongo kuko ibindi bihugu birenga 8 byisanze muri iyo nkundura ndetse havuka imitwe myinshi y’abarwanyi bose nta kindi bashaka ari ubutunzi. Taliki ya 16 Mutarama 2001 Kagame yica Laurent Kabila, akoresheje kadogo Rashid wamurindaga.

Taliki 17 Mata 2000 Kagame, yigizayo Pasteur Bizimungu yiha ubutegetsi ku ngufu. Atangira gusenya ibikorwa remezo rusange ku ngufu abisimbuza imiturirwa y’ubucuruzi. Asenya gare yo mu mujyi abeshya ko agiye kuyisimbuza igezweho, aho yahoze ahakubita, KIGALI CITY TOWER igihugu cya Kongo akomeza kugishinga umuheha ari nako yigwizaho ibya rubanda mu Rwanda. Kuva mu wa 2001 Kagame ashaka icyo yaba ahugirijeho abatutsi mu gihe we asahura kongo. Ashinga inkiko gacaca zitigeze zibaho kuva isi yaremwa. Izi nkiko abatutsi bazihugiramo imyaka myinshi barenganya abahutu, batazi ko isiha rusahuzi yo yayogoje Kongo n’Urwanda. Abahutu b’inzirakarengane bashirira mu munyururu, ibyabo bigabagabanwa n’abahawe uburenganzira bwo kwitwa abacikacumu. 

Nyuma y’uko yica Laurent Kabila; hashira y’iminsi 10 gusa agasimburwa na Joseph Kabange nawe wiyise Kabila, kagame yabaye nk’aho akomeje guhezwa mu birombe. Ariko akomeza gukoresha imitwe yitwaje intwaro igacukura igurisha na Amerika. Kagame si uguhembuka yigwizaho ibikorwa hafi ya byose by’ubucuruzi mu Rwanda, ngizo inganda, sosiyete z’ubwubatsi, iz’itumanaho, amahoteri, imodoka za rubanda zose zatwaraga abagenzi azisimbuza ize, ngayo amadege ngayo amato mu Nyanja n’ibindi. Kagame yakomeje kuryoherwa ararengwa agera n’aho yumva ko ashobora kwiba na Amerika yamutumye. Niko gushing umutwe ukomeye w’ingabo awita M23, uyu mutwe ukaba waragombaga gushinga ibirindiro bikomeye ahari amabuye menshi y’agaciro, ukajya ucukurira kagame.

Uyu mutwe umaze kwinjira muri kongo uyobowe n’umwicanyi kabuhariwe Bosco Ntaganda Taliki ya 4 Mata 2012, Amerika yabonye ko ibyayo birangiye, biba ngombwa ko ikoresha ingufu z’umurengera ngo irwane ku birombe. Ku ncuro ya mbere mu karere, yohereza indege zitagira abapilote, ndetse yiyambaza n’ ingabo nyinshi z’ibihugu bya Afrika. Kagame abonye ko ingabo ze za M23 ziri kugenda zitsindwa kandi hakenewe amafaranga menshi yo kurwana intambara, taliki ya 23 Kanama 2012 ashinga urwego rushinzwe gusahura rubanda ku ngufu arwita agaciro development fund. Kagame aragerageza ariko biba iby’ubusa ashushubikanwa shishi itabona mpaka i Kigali ku ya 7 Ugushyingo 2013. Habura amezi 5 gusa ngo hibukwe ku nshuro ya 20 jenoside ya 1994. Kuri kagame, kwirukanwa muri kongo byabaye nko gusiba inzira ijya ku Kigega; nta kindi yagombaga gukora rero ngo yihimure kuri Amerika, uretse kumena amabanga yose bagiranye. 

Taliki ya 7 Mata 2014, ubwo hibukwaga jenoside nyarwanda ku ncuro ya 20, kagame yari amaze amezi agera muri 5 ategura uburyo yagombaga gukoresha uwo munsi, ashinja Amerika ku mugaragaro Ibyabaye mu Rwanda. Kuri uwo munsi, yari yatumiye umunyamabanga mukuru w’umuryango w’abibumbye ONU, Ban Ki-moon, Ton Blair, David Cameroon, n’abandi. Kuri uwo munsi kandi, aba banyabwenge b’iburengerazuba bari bohereje umunyamakuru wagombaga gukurikirana inyuguti ku yindi, ijambo rya kagame. Muri iyi mihango nta kindi kagame yakoze uretse gucyurira abazungu ko ari bo bamushutse ngo azaba igitangaza ari uko amaze kumarisha bene wabo. Yagize ati: We did not need to experience genocide to become a better people. Aya magambo wayasobanura ngo: jenocide siyo twari dukeneye ngo twitwe beza cyangwa ibitangaza. Ni nk’aho yashakaga kubabwira ati mwaranshutse ngo nicishe abatutsi mungira igitangaza none mwaranyigaritse.

KAGAME MU BIHE BYA NYUMA

 Nyuma yo kwirukanwa burundu mu ngobyi ya kongo, kagame yasanze bigoye kubona ibimuhagije yaduka mu bacuruzi ababuza amahwemo abacuza ibyabo, abandi abacura inkumbi; ngabo ba Rujugiro, ba Rwigara, ba Sisi Evaliste, Rwabukamba, Sina Gerard, n’abandi benshi. N’ubwo yigwijeho imitungo yose y’igihugu akiyubakira igi rya Convention center, kagame akomeje kubona ko urupfu rurushaho kumusatira. Kubera ubwinshi bw’amaraso yamennye yabaye umusazi wikanga icyo ari cyo cyose akica. Kagame yishe muganga we bwite; Dr Gasakure wageragezaga nibura kumuvura ihahamuka. Uyu muganga agomba kuba yari azi byinshi ku bisazi by’uyu mugabo akaba iyo aramuka agize uwo abibwira byari gutuma abamuri hafi bamujyana i Ndera.

Nubwo abantu baba batabibona, ukuri ni uko kagame arwaye kandi indwara arwaye ikaba ikomeye cyane. Indwara y’ubugome ndengakamere, akomora kuri bwaki yamwokamye akiri muto, ubwicanyi, umwaga, umururumba, ishyari, urugomo ndetse n’igomwa. Paul Kagame yishe umubare w’abantu imashini kabuhariwe zitabasha kubara. Inzirakarengane nyinshi azihejeje mu munyururu, kwicisha abaturage inzara nkana, abantu bararaswa bari ku ngoyi ku manywa y’ihangu nta kosa, Igihugu cyuzuye ubukunguzi, bwo kurandura imyaka, gusenyera rubanda no kubanika ku gasi, gucucuza rubanda utwabo, guhagarika icuruzwa ry’amazi yafashaga abantu akenshi ku rugendo, abanyarwanda bari kwiyahura kubera imibereho mibi, akarengane ndetse no kubura icyizere cy’ejo hazaza; mu gihe Paul Kagame we asesagura umutungo w’igihugu mu kwimurika ku makipe akomeye y’iburayi. Imbaga y’abanyarwanda iheze ishyanga, abataricwa nta yandi mizero bafite yo kuzongere kubona urwababyaye Paul Kagame akiri ku isi.  Iyo aza kuba akigira umutima mu gituza; muri ibi bihe iminsi ye ibarirwa ku ntoki, Kagame yakagombye gusubiza amaso inyuma, akareba amabi yose yakoze akareba inyungu yaba yarakuyemo, akibaza napfa aho azasiga umuryango we. 

pastedGraphic_2.png

Umuturage wishwe n’inzara ku mihanda ya Kigali 

Uko byamera kose ntawe utura nk’umusozi, kandi ntawe utabona ko kagame ageze ku iherezo. Uyu mugabo yateye abanyarwanda intimba n’umubabaro Umuntu atabona amagambo akoresha abisobanura. Buri wese ushishoza yakwibaza aho abambari be bazajya umunsi ibye byarangiye. Abari mu butegetsi bwa kagame ntibashobora kubona umubabaro bari gutera abanyarwanda bitewe n’uko amaso yabo bayimuriye mu gifu. Abanyarwanda barababaye, abanyarwanda bari kubabazwa n’amabandi y’abagande yiyise abanyarwanda ku ngufu. Ese mu Rwanda hari igisekuruza cya IBINGIRA, KABAREBE, BUSINGYE, GUMISIRIZA, GAHONZIRE, NZIZA n’abandi benshi? Muri aba bose nihazagire uwerekana nibura aho ikivumu cya sekuru cyaba kiri. Nk’uko tuzi ko ba Gen. Frank Rusagara bakomoka hariya za Rukara.

UMWANZURO 

Hashize imyaka 28 Urwanda rutewe n’amabandi kabuhariwe yaturutse i Bugande yitwaje iturufu y’amoko ngo afate ubutegetsi. Benshi muri twe abanyarwanda twari turambiwe kuba impunzi no kutagira uburenganzira busesuye ku rwatubyaye, twayafashije kugera ku butegetsi twibwira ko ari abantu. Twaribeshyaga kuko ibi byihebe biyobowe na Kagame, nta cyiza na kimwe byifurizaga Urwanda. Dukwiriye kwibuka ndetse tugahora tuzirikana ko kuva ku munsi wa mbere kagame yinjira mu Rwanda, kugeza uyu munsi kagame nta kindi yakoze kitari ukwica abanyarwanda no kubatesha agaciro. Kagame yishe abahutu, abatutsi ndetse n’abatwa. Ni ukuvuga ko we ntaho ahuriye n’iyo mbaga y’inyabutatu. Nk’uko twabivuze haruguru, ubutegetsi bwa kagame nta sano na rimwe bufitanye n’abanyarwanda kuko bwiganjemo abagande batagira aderesi mu Rwanda.

Abanyarwanda ba nyabo barishwe, abandi barafunze mu magereza asanzwe no muri gereza nkuru yitwa Urwanda, abandi ni impunzi mu bihugu hafi ya byose ku isi, naho abandi bake cyane bimuriye ubwenge mu gifu, bari gufasha kagame n’abacancuro be b’abagande kumara abanyarwanda. Ikindi tutakwibagirwa ni uko kagame niba yarabaye umucancuro i Bugande imyaka irenga 7 yica abagande yitwa Pilato, atakwibagirwa imikorere y’abacancuro mu kwica abenegihugu. Igihe tugezemo si icyo gukomeza kurebera ngo kagame akomeze kutumara. Igihe kirageze ngo abanyarwanda twese tutimuriye umutimanama mu gifu duhaguruke, turengere ahazaza h’igihugu cyacu n’abazadukomokaho. Amahitamo yacu ni 2 gusa, tugomba guhitamo gutegereza kunyagwa utwacu tukaba abatindi nyakujya tukicwa n’imvuja abandi bakagwa mu munyururu, cyangwa tugafata intwaro tugahangana n’aya mabandi agiye kutumaraho ibyacu. 

Abanyarwanda nta gihe cyo kwibeshya tugifite, kagame akomeje gukoresha iturufu ya jenoside nawe atemera mu kumara abanyarwanda no kugundira ubutegetsi. Nubwo ubutegetsi bwe buvuga jenoside yakorewe abatutsi, we nta na rimwe ajya akoresha iyo nyito. Ibi bigaragaza neza ko kuri we ari jenoside, ari n’abapfuye ntacyo bivuze. Banyarwanda banyarwandakazi; mbaga y’inyabutatu. Igihugu cyacu gikeneye intwari n’intwaro kandi twese twitegure kurwana. Niyo mahitamo yonyine asigaye. 

Murakoze 

MASHIRA