KUVA KURI KAGAME KUGEZA KU MUTURAGE UBWIRIRWA AKABURARA, BAJYA KU MBUGA NKA ‘YOUTUBE’: NGO BASUKEHO INTIMBA ZABO ZENDA KUBASANDARIRAMO!

Yanditswe na Albert Mushabizi

Naherutse kwandika, mvuga ko intambara Kigali irwana n’Abanyarwanda bisanzurira ku mbuga nkoranya-mbaga, zirimo na “Youtube”, ari intambara yo kwirasa ikirenge! Prezida KAGAME nawe aherutse kugaragaza ko nawe uri umunyarwanda, ukeneye imbuga nkoranyambaga nka “Youtube” ngo azisukeho intimba ye yendaga kumumena umutima! Ni nyuma y’uko bamwe mu basangirangendo be b’inkotanyi zo mu nda y’ingoma, bakiri mu gihugu -dore ko abandi bishwe, abandi bakaba bari mu bihome, naho abandi baratorongejwe-, barimo n’abigeze kuba ba Ministri, bari bamaze kwitabaza izo mbuga, ngo bazisukeho intimba zabo zendaga kubasandaza umutima!

Kuwa 05 Ugushyingo 2021 mu mujyi wa Kigali wari umunsi w’amateka, mu Rwanda rw’Inkotanyi! Inkotanyi nkuru zisheshe akanguhe n’imiryango yazo, zibye umugono Prezida KAGAME, zitaramira umutware wazo mukuru Nyakwigendera General Fred GISA RWIGEMA; zimushengerera zikinze mu birori byo gusaba no gukwa umukobwa we TETA! Ibirori by’imbonekarimwe, Inkotanyi mu mitima yazo, ari akanyamuneza gasa, zitebya, ziterana ububyara, zivuga, zicaniye; ku gicumbi cya RWIGEMA ahari hacyujwe ubugeni! Imisango isabagirana mu gitaramo cy’imfura, bavungurira abakiri bato  ku masano, n’ibihango hagati y’ibicumbi by’amazu n’imiryango! Ariko kandi mu mizimizo nshoberamahanga, bakaniyibutsa urugendo rwabatahukanye ku gicumbi cy’urwa Gasabo! Byari nko kuvuga amacumu, babikira Nyambere uwarumeneye amaraso; ariko ari n’umwanya mwiza, wo kwibaza aho bagejeje ikivi!

Cya kivi banzikiye ishyanga mu mihihibikano, abenshi muribo batari bakabe amakombe; nk’uko barutetsemo magingo aya! Bibukiranyije twa tunogo baseruraga, ngo bashingemo amano; iyo babaga baterera uwo musozi! Batebya muri arya mazina bahimbanaga, za nzoga bengaga n’uko baziterekaga… Bibukiranyije amabyiruka, naho abandi ubukwerere, mbere y’uko bamwe bageze aho kwicumba inshyimbo mu gihugu cy’amavuko! Baravuze barazimiza “ibya mva he na njyahe” bashima ikivi, bataretse no kukineguramo ba Bangamwabo bakomeje kucyonona! Uwo ni wa wundi urangwa n’umwaga, udahuga no kurenganya abapfakazi n’imfubyi, z’abagabo bitangiye ikivi kugeza bagihonze amagara! 

Tharcisse KARUGARAMA araterura ati: [2:24′-2:26′]”Kera iminsi itari yandwanira hejuru nitwaga ‘dark and lovely’… nyuma y’iminsi ubu nsigaye nitwa ‘Kubwimana’…,” aho ubwo yasubizaga Sam NKUSI…Ibyo izi nkotanyi nkuru zatebyagamo byose, kwari kwa kuri gushirira mu biganiro! Mu gitaramo ku gicumbi cy’umugabo bibonamo bose nk’intwari; ahari hateraniye Inkotanyi zikiri ku ibere n’izaruhukijwe ku gatebe, uko zigaragara muri iriya videwo iri kuri “Youtube”, tutiriwe tuvuga mu mazina ! Magingo aya uwabasha kwihera ijisho iyo videwo, agasesengura ijambo ryavuzwe na buri mwe, agendeye uko ahagaze mu mi minsi ya none -ku ibere, mu kato cyangwa se ku gatebe-; nk’abo iminsi yamaze kurwanira hejuru, bariniguye! Bari babonye urwaho rwiza rw’igitaramo kwa RWIGEMA, umugabo watabarutse kare cyane; ubwo kandi banazirikana ko iyo aba akihebereye, ibintu byakabaye bikiri uburyohe wa mugani wa KARUGARAMA! Umwiryane utuma Nyamunsi abaremamo ubwiko, kugera aho Inkotanyi nkuru nka KARUGARAMA n’izindi zitarondoreka mu izari ziteraniye aho, iminsi izirwanira hejuru by’akamama! Uku kwinigura mu gitaramo kizatangazwa kuri “Youtube”, na cyane ko byari bizwi na buri umwe ko gutangaza imisango kuri “Youtube”ariwo muderi uhanze; nibyo byakanguye KAGAME, ko agomba kwitabira imisango y’ubukeye kuwa 06 Ugushyingo 2021, maze nawe agasukamo icyo abona nk’intimba ye yenda kumusandaza, ngo bityo nawe ibye bizatangazwe hamwe n’imisango kuri “Youtube”!

Mu misango y’ubukeye, ibyari ukwakira abashyitsi iwabo w’umukwe; niho Prezida KAGAME yavugiye igisa-musango cy’urukozasoni! Ubwo nawe yatangiye asa n’ujya mateka ya kera ishyanga, akomeza abivanga mu gisa n’amazimwe ndetse no kwibasira! Arisararanga yihenura ku abamugize icyo ari cyo, atanga imikoro idashoboka… Umufasha wa RWIGEMA wari wamuhaye ijambo, amushimira ko abana bize, ngo aha byaba nabyo kwari ukwinigura; kubera ko ngo abazi amateka y’imiryango yombi, KAGAME yaba yaragiye ashaka gufasha abana kwiga, ariko akabikora anabihimaniraho, kugeza ubwo uruhare rwe mu myigire y’abo bana rwenda kuba ntarwo! Muri make uyu mubyeyi akaba asa n’uwamwibutsaga ko ari hahandi, Imana irebera imfubyi yavugiye mu babyeyi bazima, bakamufasha uburezi bw’abana! Aba rero Imana irebera imfubyi yavugiyemo, ni nabo kandi baremeye KAGAME bamugira icyo ari cyo; nyamara ntiyabuze kubagira ayo ifundi igira ibivuzo. Muri iyi mihango y’ubukeye kandi, TETA nawe yahesheje ishema musaza we amusingiza ko yamubereye mu cyimbo cya se; bityo aba yiniguye akoza KAGAME isoni mu ruhame, wari umaze kwambika uwo musore urubwa rw’amaherere! Benshi bariniguye, intimba yabo ubu iri ku kabonabose kuri “Youtube” kuko yendaga kubasandariramo!

Iyi “Youtube” inkotanyi nkuru zisigaye zisukaho intimba ngo itazisandariramo, bwacya Prezida KAGAME nawe akabigira uko, Abanyarwanda ba nyarucari babwirirwa bakaburara, bagacurwa bufuni na buhoro na Leta yakabarengeye, nabo barayisunze ngo bajye bayisukano intimba yenda kubasandariramo! Iyi “Youtube” kandi ni nayo, Leta ya Kigali ihihibikana ngo iyinigiremo u Rwanda rwose, kuva kuri Prezida KAGAME, kunyura ku bayobozi bakuru b’igihugu ku rwego rwa ba Ministri, kugera kuri rubanda giseseka!

Abisanzurira ku mbuga nkoranyambaga zirimo na “Youtube”, Kigali ikomeje kwigamba ko ibagera amajanja,  bareke guhungetwa ko imbuga zabo zizafungirwa akamama!

Bikomeje gusakuza ko Kigali yaba iri mu mishyikirano na “Google”, sosiyete ifite “youtube” nk’umutungo wayo bwite. Abasobanukiwe igitugu n'”amanyanga” ya Kigali, bazi neza ko Kigali itihanganira “itangazamakuru” nk’ubutegetsi bwa kane, igihe cyose itaryitwarira mu kwaha kwayo; ku mpamvu imwe gusa y’uko, iba itinya ko iryo tangazamakuru ryigenga, ryakomeza gushyira hanze ikinyoma Leta ya FPR-I yubakiyeho! Abo bakaba nabo bakomeje ikivi cyo guca hasi, ngo bahe “Google” ubuhamya bw’uko urwango n’amacakubiri, Kigali ibeshyera abatangaza ibihabanye n’umurongo wayo; ariyo ahubwo ibikwirakwiza mu icengezamatwara ryayo, ku mbuga zitandukanye!

Ababa barigeze bagirira ibibazo ku miyoboro yabo bwite ya “Youtube”, bazi neza ko “Google” yubaha abakiliya bayo bakoresha imbuga ziyishamikiyeho, mu buryo ubwo ari bwo bwose burimo n’ubushabitsi! Bivuze ko kwibwira ko, Kigali izagotesha “Google” amarangamutima n’ibinyoma byayo byahabwa amahirwe ari hasi cyane, ku rugero rw’ukudashoboka! Birashoboka ko imbuga zimwe na zimwe Kigali ishyira mu majwi, mu idosiye irimo kuganiraho na “Google zafungwa igihe gito, mu gihe zikigenzurwaho byimbitse; nyuma y’ugutega amatwi ba nyir’imbuga ikaba yazifungura, mu gihe cyose yaba ibonye ko barenganywa na Leta y’amatwara mabi.

“Google” ni ikigo mpuzamahanga gikorana ubucuruzi na buri wese, mu bunyamwuga n’ubwangamugayo buhebuje; ku rugero ko byagorana ko cyangiza izina ryacyo, ngo gishimishe Leta irangwa no kuvutsa abaturage bayo ubwisanzure ku kamama! Ibiri amambu ibibazo nk’ibyo ikunze guhura nabyo na za Leta, nyamara kubera ko inyinshi muri za Leta zubakiye ikoranabuhanga kuri serivisi za “Google” ku ijanisha ryo hejuru; ntiwasanga na rimwe “Google” yabaye insina ngufi, ngo yemere kugondera ijosi, abayitesha indangagaciro zo kubaha abakiliya bose ku nzego zabo, bya mbuze uko ngira! 

Urugero rutari kure, ni mu gihugu gituranyi cya Uganda! Aho mu gihe biteguraga amatora mu ntangiriro z’uyu mwaka, basabye “google” gufunga imiyoboro 14 y’abatavuga rumwe na Leta; nyamara nyuma y’ubushishozi “Google” ikaba yarasanze iyo miyoboro izira akamama, bityo ntiyafungwa! Uganda nk’igihugu kitishoboye mu ikoranabuhanga ntiyafunze “Youtube”, cyangwa ngo ishakishe ikindi gitutu yashyira kuri “Google”; k’ubwo kuba Uganda gikoresha serivisi za google muri byinshi, bigize ubuzima bw’igihugu ku rugero rwo hejuru mu iby’ikoranabuhanga! Nyamara “Facebook” nayo yananiwe kugira ibyo yumva kimwe na Uganda, nabyo bigendanye no gufunga inkuta z’abatavuga rumwe na Leta, yo yarafunzwe kuva muri Mutarama kugeza magingo aya, kubera ko nta zindi servisi zihariye iha igihugu mu ikoranabuhanga! Ikibabaje gusa muri izi ntambara z’ikoranabuhanga; ni uko nta muntu uri ku butaka bwa Uganda udakoresha “Facebook”, n’ubwo urubuga rwayo rugiye kumara umwaka rufunze! Abakunzi ba “Facebook” n’abayikoresha mu mirimo ya buri munsi, baca inkeramucyamo kuri za “VPNs”, bakayikoresha nta nkomyi, bityo na ba nyirayo bagakomeza kwiyinjiriza agatubutse ku butaka bafunzweho!

Nk’uko tubisoma ku rubuga rwa businessinsider.com, iyi ntambara ya za Leta zishaka kugendera ku nyungu zikabije za politiki zazo, mu mahame abuza abanyagihugu bazo ubwisanzure, “Google” izihoramo; si umwihariko w’u Rwanda! Kuva kuri za US, u Burusiya, Thailand, u Bufransa… Gusa ntiyigera na rimwe ikangwa igitutu nk’isosiyete yihagazeho, kandi ikora kinyamwuga, ikanagira servisi zikenerwa n’ibyo bihugu! Igihugu nk’u Bushinwa, usanga ari cyo kigerageza kugira ikoranabuhanga ribasha kuziba icyuho cyo gufunga servisi hafi ya zose za “Google”; aha nyamara umuntu akaba atabura kwibutsa ko, ay’ubusa, abari ku butaka bw’u Bushinwa nabo baca inkeramucyamo, bakisanzura kuri servisi za “Google” zafunzwe mu gihugu! Intambara y’ikoranabuhanga ni uko, ushinze ibirenge hasi kuyirwana, ushobora no kugwa ruhabo!

Icyakora na none hari imbuga zenda kugaragaza ukudohoka, mu kutitwararika imitego ya Kigali; gusa Imana tugira iwacu, ni uko bene nk’izo ari nke cyane! Bene nk’izo kandi ugasanga ahanini intego nyamukuru zazo ari ukwishakira za “views”, mbese ibyabo ari ugukorera agafaranga ibindi ntubabaze! Imbuga zisanzuriraho impirimbanyi n’abanyamakuru banyotewe impinduka mu Rwanda; n’ubwo n’izo “views” zitazigwa nabi, ngo zibashe gukemura utubazo tw’ubushobozi buzibashisha icyo kivi kizahura u Rwanda, ntizigera zirangwa no guta umurongo. Uguta umurongo kuvugwa aha ni ugukoresha imvugo z’amacakubiri n’ivanguramoko, za zindi Leta ya Leta ya Kigali yitiranya n’ibitekerezo biyikebura mu burenganzira bw’Abanyagihugu; maze  igashaka kuzinigishiriza ahatari umuhogo! 

Za mbuga zaba zibarirwa ku ntoki, zisandaye kandi ba nyirazo bakaba barajwe ishinga n’ubushabitsi, bunyuze mu bupfura buke bw’amagambo ahamagarira Abanyarwanda urwango, zo zishobora kuzafungwa, cyangwa hagasibwa gusa ibiganiro byononekaye! Haramutse hagize nk’urubuga rumwe, ebyiri  cyangwa izirengaho gato zifungwa na “Google” k’ubwo guteshuka; wasanga ari za mbuga ziteye igihombo ba nyirazo gusa, ariko kitari igihombo ku Abanyarwanda barajwe ishinga n’impinduka n’ubwisanzure mu bitekerezo; k’ubwo kuba zari zigamije kwibonera “views”!

 “Google” ni iyo, kandi Leta ya  Kigali ntiyayishyiraho igitutu, kuberako kuvavanura na “google” kubera ko yanze kugendera ku karengane iyifuzaho, bifite amahirwe make ku rugero ruri hejuru ya 99%. Iki kigereranyo kikaba gishingiye ku bibazo byenda gusa n’ibi, “Google” yakemuranye ubwangamugayo, bubusanya n’ibyifuzo bya za Leta, z’imico y’ubuhenzanguni no kubogamira ku nyungu zazo nka za Leta, zitari inyungu z’Abaturage! Zimwe muri izo Leta zirikubita, zikavavanura na “Google” igihe gito, nyuma y’igihe zabona ko igihombo arizo zigikubitwa zikisubiraho, zikongera zikarekura imbuga ziba zarafunze! 

Abibwira ko u Rwanda ari igihugu cyafunga urubuga rwa “Youtube” uko rwiboneye, cyangwa rukavavanura na serivisi zose za “Google”, bamenye ngo ntibishoboka! Ntibishoboka kandi impamvu imwe rukumbi, ikaba ari uko ari igihugu kitishoboye mu ikoranabuhanga, kandi byinshi bigize ikoranabuhanga mu gihugu, bikaba byubakiye kuri servisi za “Google”! Biragoye cyane, kubera ko n’ibindi bigo bifitanye amasezerano yo gutanga servisi mu gihugu, harimo ibyo progaramu zabyo, zubakishijwe servisi za “Google”, nk’ikigo mu ibibarirwa ku ntoki byatambutse ibindi ku isi muri iyi ngeri! Gufunga “Google” mu gihugu kitishoboye nk’u Rwanda, byahagarika servisi zitabarika z’ikoranabuhanga, bigasesa amasezerano yatera igihombo kitabarika ku Rwanda, bigasubiza ikoranabuhanga inyuma cyane mu kwitabaza servisi z’ibindi bigo gusimbura izatangwaga na “Google”. Si ibyo gusa, kubera ko ko hari n’ibigo bikomeye nk’amabanki, sosiyete zifite amaprogramu acunga abakozi, no guhuza ibiro n’amashami yabyo, iziyobora amamashini acuruza za servisi… byahita bigwa mu gihombo cyavamo no gufunga imiryango mu gihugu…

Uwaba yibuka impaka zavutse ku mushinga wo guhindura imihanda yo mu Rwanda, ngo ibinyabiziga bijye bigendera ibumoso; ukudashoboka kwawo kwatewe n’uko hari hakenewe guhindura byinshi icyarimwe, ku masanganzira mu gihugu cyose kandi bidafitiwe ubushobozi! Umushinga wari ushingiye ku bwishongozi bwa bamwe, bumva ko igihugu gifashwe, cyirukana ibirango birimo idarapo, ikirangantego, indirimbo yubahiriza igihugu, indimi zari zisanzwe zemewe, bikazanageza no ku ruhande ibinyabiziga bigenderamo; wahise ko ucika amazi, kubw’amikoro make y’igihugu! Mu yandi magambo, amikoro make y’igihugu nk’u Rwanda, ntiyakibashisha gushinga ijosi, ku kigo nka “Google”, ngo gikore nkana, ibihabanye n’umuco ushingiyeho ubushabitsi bwacyo! “Youtube” yacu Inkotanyi nkuru zisigaye zineguriraho Prezida  KAGAME, maze nawe akabyuka ubukeye kuzifatira ku gahanga, ibyari imisango bigahinduka amazimwe, n’Abanyarwanda banyotewe impinduka bakayisanzuriraho mu bitekerezo; Leta ya Kigali ishobora kutazishoborera kuyigwabiza!